Η εξερεύνηση ενός απόκρυμνου τοπίου πάντα έχει ιδιαιτερότητες, δυσκολίες, αλλά ανταμοίβεται αυτός που το τολμά με την ομορφιά του τοπίου και την δυναμική που νιώθει όταν ολοκληρώνει το ταξίδι του.
Ο Τζόρτζ Μάρσαλ με την βοήθεια της Ράφα, έφτιαξε το βίντεο με την ονομάσία «The Further Away, The Better», στο οποίο ο 86χρονος Ρον Μπάρτλ, ως μέλος της Rough Stuff Fellowship, αφηγείται την ιστορία της εξερεύνησης του εσωτερικού της Ισλανδίας από το 1958.
Μετά από τα δικά του ταξίδια στην Ισλανδία το 2015 και το 2019, ο σκηνοθέτης Τζορτζ Μάρσαλ κάθισε πρόσφατα να συζητήσει με το μακροχρόνιο μέλος της Rough Stuff Fellowship, Ρον Μπάρτλ για το ταξίδι του στο εσωτερικό της βόρειο ευρωπαϊκής χώρας το 1958.
Ο Ρον έδειξε από την πρώτη στιγμή στην συνάντηση το πόσο ταπεινός είναι και τόνισε στον σκηνοθέτη Μάρσαλ ότι αυτή η ιστορία δεν θα ενδιέφερε πολύ κόσμο, αλλά παρ’ όλα αυτά ήταν χαρούμενος να την πει. Παρότι έχουν διαφορά ηλικίας μισού αιώνα, κάθισαν με ζήλο να κουβεντιάσουν γι’ αυτό όλη την μέρα ώσπου να δύσει ο ήλιος, με αυτό το βίντεο να είναι το πρώτο προϊόν της συνομιλίας τους.
Συνδυάζοντας μαζί εικόνες από ταξίδια ποδηλάτων στην Ισλανδία το 1933, 1958, 2015 και 2019, το «The Further Away, The Better» περιγράφει παραστατικά γιατί ο Ρον θεωρεί ότι πέρασε όμορφα σε όλο το ταξίδι με το ποδήλατο.
Το βίντεο αναφέρεται στην ιστορία του Ρον, γιατί θεωρεί ως μοναδικό αυτό το ταξίδι στην βόρεια άκρη της Ευρώπης, αλλά και γιατί έχει το ίδιο πνεύμα σήμερα παρότι τα ποδήλατα και τα γρανάζια τους έχουν αλλάξει.
Φεύγουμε μακριά, μακριά από τον πολιτισμό… μάλλον!
Όσο πιο μακριά, τόσο καλύτερα!
Ποια είναι η σύνδεση σου με αυτό το project και γιατί ήθελες να συμμετέχεις;
Ο κατασκευαστής ποδηλάτων Τομ Ντόνχου μού ζήτησε να τον κάνω μια βόλτα στο Sprengisandur το 2015. Ο Τομ σχεδίαζε και κατασκεύασε ένα νέο ποδήλατο (DSS2) για μεγάλες διαδρομές σε δύσκολους δρόμους και ήθελε να βρει ένα μέρος για να φτάσει την μοτοσυκλέτα στα όρια της. Αυτή ήταν η περίοδος πριν γίνει το μπαμ στα ποδήλατα του βουνού. Οδήγησα ένα από τα παλαιότερα Continental Τourers του Τομ, ο οποίος από πολύ νωρίς υιοθέτησε τα δισκόφρενα σε ένα ποδήλατο δρόμου, αλλά είχε ιδιαίτερο ελαστικό περίπου 30 mm.
Ξεκινήσαμε κατευθείαν από το αεροδρόμιο με πλήρως φορτωμένες τσάντες, ένα βαρύ backpack για κάμερες και αρκετό φαγητό για επτά ημέρες. Τα μονοπάτια από βραχώδεις σχηματισμούς από στερεοποιημένη λάβα του Sprengisandur είχαν το επίπεδο δυσκολίας που έψαχνε ο Τομ για να τεστάρει τα ποδήλατα και πιθανόν να ήταν και πιο δύσκολα από ότι περίμενε. Επίσης, εκείνη την ώρα βρεθήκαμε σε μια έντονη καταιγίδα ανέμου στο κέντρο της ερήμου για περίπου μια μέρα. Είχαμε πολλά ατυχήματα, περπατήσαμε πολύ, διορθώσαμε μπαλώματα, πεινάσαμε υπερβολικά, αλλά συνεχίσαμε να προχωράμε, μέχρι να μας σταματήσει μία φύλακας, που μας έδωσε οδηγίες να πάμε σε ένα καταφύγιο μαζί της και να περάσουμε εκεί όσο θα διαρκούσε η καταιγίδα.
Καθίσαμε και περιμέναμε στο καταφύγιο για λίγες μέρες, τρώγοντας υπολείμματα που βρήκαμε στην κουζίνα που είχαν ξεμείνει από φαγητά άλλων ποδηλατών και αναβατών. Η καταιγίδα δεν σταμάτησε και για να βγούμε συνεργαστήκαμε με δύο παιδιά που έκαναν συντήρηση σε ένα καλώδιο οπτικών ινών. Με απογοήτευση σταματήσαμε το ταξίδι άδοξα και υποσχεθήκαμε να επιστρέψουμε. Όταν επέστρεψα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Μαξ Λέοναρντ που ήταν ένας από τους εκδότες του βιβλίου Rough Stuff Fellowship, μου έστειλε φωτογραφίες από την εξόρμηση της Rough Stuff στην Ισλανδία το 1958.
Το γεγονός ότι τα κατάφεραν απέναντι σε μεγαλύτερες αντιξοότητες, μου έδωσαν το κίνητρο να επιστρέψω, κάτι που έγινε το 2019, όταν η Ράφα μου ζήτησε να οργανώσω μια ποδηλατάδα στην Ισλανδία για να φωτογραφίσω τη νέα τους σειρά. Τους έπεισα να με αφήσουν να επιστρέψω στο Sprengisandur. Ο Τομ Ντόνχου είχε σπάσει την κλείδα του, οπότε ήταν πολύ δύσκολο να συμμετέχει, αλλά είχαν εγγραφεί τρεις ποδηλάτες της Ράφα, οι Μάριους Νίλσεν, Κίρστι Ρούντ και Ογίντ Νόρντενγκεν. Αυτή τη φορά, τα καταφέραμε χάρη σε καλύτερες συνθήκες, παρότι υπήρχαν θύελλες. Σκηνοθέτησα μια σύντομη ταινία ενός λεπτού και επεξεργάστηκα όλη τη φωτογραφία για την κυκλοφορία του Rapha Explore, με τους χρονικούς περιορισμούς που είχαν να μην με αφήνουν να κάνω μεγαλύτερο σε διάρκεια το ντοκιμαντέρ και ένιωσα πώς δεν είπα αρκετά για αυτήν την ιστορία.
Από την εμπειρία σου, πόσο αφιλόξενο θεωρείς ότι είναι το εσωτερικό της Ισλανδίας για ποδηλάτες;
H φύλακας από το καταφύγιο μου είπε ότι: «Στην Ισλανδία, ο καιρός είναι το αφεντικό» και όταν την ρώτησα ποια είναι η καλύτερη εποχή του χρόνου για να έρθω, μου απάντησε «ποτέ». Αν δεν έχεις σωστή προετοιμασία, το Sprengisandur θα μπορούσε να είναι επικίνδυνο. Δύο εβδομάδες μετά το ταξίδι μας, ένας ποδηλάτης περίπου 40 χρονών, που ταξιδεύει μόνος του πέθανε δυστυχώς στην ίδια διαδρομή. Ο δρόμος F26 που διασχίζει το Sprengisandur είναι μόνο 232 χιλιόμετρα, αλλά νομίζω ότι στις πιο δύσκολες μέρες διανύσαμε μόνο περίπου 50χλμ, γιατί αν «χτυπήσει» μια καταιγίδα, τα 232χλμ γίνονται πολύ μακρινή απόσταση.
Εκτός από την καλύβα του φύλακα στο κέντρο και μια ζεστή πηγή 60 χλμ βόρεια αυτού, δεν υπάρχει τίποτα άλλο για εκατοντάδες χιλιόμετρα. Μόνο άμμος, πάγος και βραχώδεις εκτάσεις. Εάν ξεσπάσει μια καταιγίδα, πρέπει να φροντίσετε να μην χάσετε τον εξοπλισμό και την σκηνή σας, γιατί οι θερμοκρασίες πέφτουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα ακόμη και τον Σεπτέμβριο, ενώ και η κίνηση από άλλους ταξιδιώτες, όσο απομακρύνεστε, είναι μικρότερη. Για αυτό το λόγο υπάρχουν υπηρεσίες διάσωσης βουνού όπως η Safetravel.is, που ζητά από όλους τους ποδηλάτες να υποβάλουν το ταξιδιωτικό τους σχέδιο και να τους ειδοποιούν όταν φτάσουν στον προορισμό τους, ενώ θα δώσουν λύση σε κάθε πρόβλημα που θα προκύψει.
Θα θέλατε να κάνετε αναπαράσταση του Rough Stuff του 1958 με τα ίδια ποδήλατα και τον ίδιο εξοπλισμό σήμερα;
Χωρίς αμφιβολία, ο Ρον και οι συνταξιδιώτες του αντιμετώπισαν μεγαλύτερα challenge το 1958 από αυτά που κάναμε εμείς το 2015 και το 2019. Ποδήλατα, τέντες, sleeping bags, φούρνοι, ρούχα και φαγητό όλα έχουν γίνει ελαφρύτερα για να τα κουβαλήσεις. Ανεξάρτητα από την πρόοδο τις τεχνολογίας των τελευταίων 50 ετών, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη διαφορά θα ήταν ο ίδιος ο δρόμος, που δυσκόλεψε τον Ρον το 1958 και τον Χόρας Νταλ πριν από το 1933. Τα μεγάλα αυτοκίνητα 4×4 βρίσκονται εκεί τακτικά στις μέρες μας, δημιουργώντας έναν ανώμαλο παλιό δρόμο με άμμο και βράχο, αλλά βέβαια υπάρχει εκεί ένας δρόμος, ενώ σύμφωνα από τη φωτογραφία του Raymond Bottomley και την περιγραφή του Ron, είναι ξεκάθαρο ότι εκείνα τα χρόνια δεν είχε δημιουργηθεί.
Δεν υπήρχε τίποτα, πέρα από κάποιους λίθους από λάβα, ενώ παρότι τώρα υπάρχουν γέφυρες στα ποτάμια, ο Ρον και το πλήρωμά του έπρεπε να πάρουν ένα βαρύ φουσκωτό σκάφος και οι διαβάσεις χρειάστηκαν ώρες. Η βελτίωση βέβαια γίνεται χρόνο με τον χρόνο, αφού διαπιστώνω διαφορές από τα ταξίδι μου το 2019 σε σχέση με εκείνο του 2015. Βλέποντας την ταινία, μου αρέσει που παρατηρώ αυτήν την εξέλιξη σε ποδήλατα και ρούχα, αλλά το αστείο είναι ότι ο Ρον και οι συνταξιδιώτες του Rough Stuff φαίνονται πιο φιλόδοξοι και ήρωες. Κάτι που λέει ότι αυτή η εντύπωση θα γίνεται μεγαλύτερη όσο περνάει ο χρόνος.
Πέρα από την κάμερα, πώς ήταν η μέρα σου με τον Ρον Μπάρτλ;
Ήμουν λίγο νευρικός όταν επισκέφτηκα τον Ρον, υπήρχαν αρκετά που θα μπορούσαν να πάνε στραβά. Δεν τον είχα ξανασυναντήσει και ζούσε στην άλλη μεριά της χώρας. Κάποιες φορές, όταν εστιάζεται σε κάποιον με την κάμερα, «παγώνει» και χάνει την ικανότητα να μιλά, ενώ άλλες φορές δεν μπορεί να ξεκινήσει συζήτηση. Επίσης, η οικογένεια μου και εγώ μπήκαμε σε καραντίνα για μία εβδομάδα και έκανα δύο τεστ κορονοϊού πριν τον συναντήσω. Στα 86 του ανησυχούσα για το αν θα μπορούσε να θυμηθεί πράγματα από το ταξίδι του πριν από 50 χρόνια. Υπήρχαν πολλοί λόγοι που η ιδέα της ταινίας μπορεί να μην λειτουργούσε. Ευτυχώς, η δημιουργική ομάδα της Ράφα υποστήριξε την ιδέα και της έδωσα μια ευκαιρία. Βέβαια, όλες οι ανησυχίες μου σταμάτησαν όταν τον είδε να σηκώνει την τσάντα των 25 κιλών που είχαν την κάμερα και να την μεταφέρει στο σπίτι χαμογελώντας.
Για 86 χρονών, ήταν αρκετά δυνατός και γεμάτος χαρά. Αφηγήθηκε μια υπέροχη ιστορία με μεγάλη χαρά και τη χαρακτηριστική του ταπεινότητα. Ήταν υπέροχο που πέρασαμε ένα απόγευμα με αυτόν, αφού ήταν πρόθυμος να μοιραστεί τις ιστορίες του σχετικά με τις ποδηλατικές εξορμήσεις του σε όλο τον κόσμο και ήταν ταπεινός για τα επιτεύγματά του. Η συζήτηση ήταν σαν ένα παράθυρο σε μια περασμένη εποχή, καθώς μεταξύ άλλων μάς περιέγραψε ένα ταξίδι όταν έκανε ποδήλατο μόνος του σε όλη την την Τυνησία, αποφεύγοντας έναν πόλεμο, σε μια εποχή πριν τα αυτοκίνητα κυριαρχήσουν στο δρόμο. Ιδιαίτερα το 1956, σε μια εποχή που ο κόσμος επούλωνε τις πληγές από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ρον ταξίδεψε χιλιάδες μίλια σε όλη την Ευρώπη και την Αφρική, ενώ έζησε για έξι μήνες με μόλις 65 λίρες Αγγλίας. Η ώρα πήγε πολύ αργά και δεν ήθελα να καταχραστώ της φιλοξενίας του, ο οποίος πέρα από ιστορίες που μου είπε, μου έφτιαξε τοστ με τυρί και μου πρόσφερε μια μηλόπιτα πριν φύγω για το μεγάλο ταξίδι.
Τι κρατάς από την συζήτηση σας;
Τρία πράγματα μου κόλλησαν στο μυαλό κατά την διάρκεια που οδηγούσα για το σπίτι. Πρώτον, ο Ρον είχε απίστευτη φυσική δύναμη για άνθρωπο της ηλικίας του και είχε την ικανότητα να θυμάται ονόματα ποταμών, περιοχών και αναμνήσεων από γεγονότα που έγινε πριν από 50 χρόνια. Είναι μια απόδειξη για το τι προσφέρει το περπάτημα, αλλά και η συνεχής προπόνηση σε αυτόν που περνάει καλά στο ποδήλατο. Δεύτερον, χωρίς να θέλω να είμαι πολύ σκυθρωπός, ένιωσα μια θλίψη για τον Ρον και τους ηλικιωμένους σαν κι αυτόν. Έχασα του παππούδες μου πριν κάποια χρόνια και δεν είχα μιλήσει εκτεταμένα με κάποιον από την γενιά του πιο πριν ή πώς είναι η ζωή στα 86.
Ζει μόνος του και φυσικά ήταν πολύ χαρούμενος που είχε παρέα. Θυμόταν την μία ιστορία μετά την άλλη, ενώ συχνά επεσήμανε στο τέλος των ιστοριών ότι στο άτομο που αναφερόταν, είχε πεθάνει. Η κοινωνική ζωή του Ron περιστρέφεται ακόμα γύρω από το ποδήλατο, αφού κάθε εβδομάδα ποδηλατεί με μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση σε ένα τοπικό καφέ, κάτι που δυστυχώς σταμάτησε λόγω της πανδημίας του κορονοιού, αλλά σχεδιάζει να ξεκινήσει και πάλι μόλις αρθούν οι απαγορεύσεις. Το τρίτο στοιχείο είναι ότι με εντυπωσίασε επίσης η ομοιότητα της εμπειρίας του Ρον το 1958 με τη δική μου εμπειρία το 2019, και πιθανώς με του Χόρας Νταλ το 1933. Γιατί αν εξαιρέσετε την εξέλιξη της τεχνολογίας σχετικά με το τιμόνι, την κατασκευή, τα 4G, GPS, Di2, τότε θα δείτε ότι η ουσία όλων των ταξιδιών στο Sprengisandur για δεκαετίες είναι η ίδια. Το απέραντο τοπίο δημιουργεί το ίδιο συναίσθημα όπως και πριν από δεκαετίες. Ο ορίζοντας είναι ο ίδιος, τα ποτάμια είναι ακόμα κρύα. Ελπίζω το ταξίδι και οι εμπειρίες να επαναληφθούν για τα επόμενα χρόνια.
