Ο ευρωπαϊκός αποικισμός στην Αμερική του μεσαίωνα, υπήρξε καταστρεπτικός για τον ιθαγενή πληθυσμό. Η άγνοια των ιθαγενών για τον επερχόμενο κίνδυνο αποτέλεσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την ριζική αλλαγή της ζωής τους. Για να παραφράσω τον Yuval Noah Harari από το βιβλίο του «Sapiens»:
«Οι Ιθαγενείς δεν ήξεραν πως να αντιδράσουν στην άφιξη των αποικιστών. Αντιμετώπισαν σοβαρό πρόβλημα στην απόφαση σχετικά με την φύση των ξένων. Αντίθετα με τους υπόλοιπους γνωστούς ανθρώπους, οι εξωγήινοι ήταν άσπροι, είχαν τρίχες στο πρόσωπο, μερικοί ήταν ξανθοί και οι περισσότεροι μύριζαν αφόρητα. Αρκετοί Ιθαγενείς πίστεψαν πως οι αποικιστές ήταν θεοί. Άλλοι υποστήριζαν πως ήταν δαίμονες, ή οι ψυχές των νεκρών ή παντοδύναμοι μάγοι».
Αρχικά, η άφιξη των Ευρωπαίων καλλιέργησε το έδαφος για την εμφάνιση νόσων άγνωστων στον κόσμο των ιθαγενών. Οι τελευταίοι ήταν ευάλωτοι στις νέες αρρώστιες, με αποτέλεσμα αρκετοί από αυτούς να οδηγούνται στον θάνατο. Επίσης, οι αποικιστές έφτασαν με τεράστια καράβια πέρα από κάθε φαντασία και οδηγούσαν καβάλα σε μεγάλα και τρομακτικά ζώα τα οποία ήταν γρήγορα σαν τον άνεμο. Μπορούσαν να δημιουργήσουν φως και αστραπή, χρησιμοποιούσαν μεγάλα σπαθιά και αδιαπέραστες ασπίδες. Τα εργαλεία και οι συνήθειες των αποικιστών αλλοίωσαν τις συνήθειες των ιθαγενών, όπως το κυνήγι και την συλλογή τροφής.
Οι ντόπιοι αναγκάστηκαν με την χρήση βίας να αλλάξουν ολόκληρη την κουλτούρα τους, με την πρόφαση μετάβασης από μια κατάσταση πρωτόγονη σε μια θεωρητικά πολιτισμένη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε ο εκχριστιανισμός, ο οποίος οδήγησε στην διάβρωση της ταυτότητας των ιθαγενών.
Πιθανόν στην αρχή οι αρνητικές επιπτώσεις του αποικισμού να μην ήταν εστιασμένες ή τουλάχιστον να μην έγιναν με μεθοδικότητα. Ωστόσο, όσο οι Ευρωπαίοι μάθαιναν περισσότερα για την κουλτούρα των ιθαγενών, τόσο αυξανόταν η τάση για ολοκληρωτική καταπίεση τους. Ο στρατός και οι αποικιστές αντιμετώπιζαν τους ντόπιους ως τίποτα περισσότερο παρά παράσιτα τα οποία έπρεπε να καθαρίσουν. Έτσι, πραγματοποιήθηκε η εισαγωγή νόμων που καταργούσαν συγκεκριμένες τελετές, ανάγκαζαν την εισαγωγή των παιδιών των ιθαγενών σε Ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα καθώς επίσης δέσμευαν τους ντόπιους σε κομμάτια γης τα οποία ήταν πρακτικά άχρηστα για την επιβίωσή τους.
Ο απώτερος στόχος ήταν η άρνηση της πολιτιστικής τους ταυτότητας, κάτι το οποίο αντικατοπτρίζει τον αφανισμό για έναν πολιτισμό.
Gather Film
Σήμερα, αρκετοί άνθρωποι έχουν οικειοποιηθεί με τις υλικές απώλειες που συσχετίζονται με τον αποικισμό όπως την γη, τα σπίτια και τους θανάτους ανθρώπων. Παρόλα αυτά, μια μεγάλη μερίδα αγνοεί τις μη υλικές καταστροφές όπως την γλώσσα, τις πολιτισμικές πρακτικές και το φαγητό, τα οποία αποτελούν τον συνδετικό κρίκο των Ιθαγενών με τους υπόλοιπους ντόπιους και τους προγόνους τους.
Η ταινία του Sanjay Rawal, Gather, πραγματεύεται μια από τις μη υλικές απώλειες, αυτήν των διατροφικών παραδόσεων και της χρήσης τους στην διατήρηση της αυτονομίας των Ιθαγενών στις ΗΠΑ του 21ου αιώνα. Κατά την διάρκεια της ταινίας, έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τέσσερις διαφορετικές φυλές στον δικό τους προσωπικό αγώνα, ταξιδεύοντας στα επικά τοπία που παραδίδει ο ταλαντούχος Renan Ozturk.
Η Mae της φυλής San Carlos Apache.
Συγκεκριμένα, παίρνουμε μέρος στο ταξίδι τεσσάρων φυλών : White Mountain Apache, Cheyenne River Sioux, Yurok και San Carlos Apache.
Αρχικά, ο Nephi Craig της White Mountain Apache, παλεύει να διατηρήσει την διατροφική αυτονομία και να καταπολεμήσει την χαμηλή ποιότητα τροφών που καταναλώνει η κοινότητά του, ανοίγοντας ένα εστιατόριο το οποίο χρησιμοποιεί παραγωγές των Apache σε καινοτόμα πιάτα. Ο Nephi Craig έχει ιδιαίτερη σχέση με το φαγητό, κάτι το οποίο αποδεικνύεται στα λόγια του:
«Δεν μεταμορφώνουμε εμείς το φαγητό, αλλά αυτό μεταμορφώνει εμάς»
Στην συνέχεια η 17χρονη Elsie Dubray της Cheyenne River Sioux, διοχετεύει το πάθος της στην επιστήμη για την ανάλυση των οφελών μιας παραδοσιακής διατροφής των ιθαγενών που έτρωγαν βουβάλι σε σύγκριση με τις σύγχρονες διατροφές που περιέχουν βοδινό κρέας.
Παράλληλα, βλέπουμε τον Sam Gensaw της Yurok, ο οποίος καθοδηγεί μια ομάδα εφήβων με σκοπό την διατήρηση της γνώσης και της πρακτικής που περιβάλλει το ψάρεμα σολομού. Τέλος, η Twila Cassadore της San Carlos Apache, είναι επαγγελματίας συλλέκτης και αγωνίζεται για να εισάγει αρχαίες ιατρικές και διατροφικές πρακτικές στην νεολαία της κοινότητάς της.
O Sam Gensaw ανήκει στη φυλή Yurok.
Συζήτηση
Ο σκηνοθέτης Sanjay Rawal δεν παραλείπει την αναφορά σε ιστορικά γεγονότα και την προβολή σημαντικών αρχείων που κάνουν την διαφορά στην ταινία. Παρόλα αυτά, καταφέρνει με μοναδικό τρόπο να ισορροπήσει την πυκνότητα του υλικού που προβάλλεται χωρίς να χάνει το νόημα της ιστορίας, το οποίο είναι η πιθανότητα για επανασύνδεση με την φύση και την γνώση των προγόνων ως μια θεραπευτική διαδικασία για τους Ιθαγενείς.
H Twila Cassadore και η Mae της φυλής San Carlos Apache.
Συμπληρωματικά, επιθυμία του σκηνοθέτη δεν είναι τόσο η απολογία ευθυνών και η θυματοποίηση αλλά η παρουσίαση των πρωταγωνιστών ως ενεργά μέλη σμιλευμένα με θέληση και εξαιρετική αντοχή. Η κάμερα του ταλαντούχου Renan Ozturk βρίσκεται συνεχώς μαζί με τους πρωταγωνιστές, δίνοντας τους χώρο και χρόνο να περιγράψουν την δικιά τους ιστορία και το ταξίδι προς την αυτονομία.
Στο συγκεκριμένο άρθρο, επέλεξα να σεβαστώ αντίστοιχα την ιστορία των πρωταγωνιστών, χωρίς να παραθέτω ιδιαίτερα την άποψή μου πέρα από γεγονότα. Παρόλα αυτά, αποτελεί προσωπική μου πεποίθηση πως η ίαση από το γενεαλογικό τραύμα ξεκινά με τα βήματα τέτοιων ανθρώπων. Θεωρώ πως η γνώση της ιστορίας και των ριζών ανοίγει τους ορίζοντες του ατόμου και οξύνει τις αισθήσεις του μπροστά στην αναγκαιότητα για διατήρηση τόσο της κουλτούρας του όσο και αυτής άλλων πολιτισμών.
Τέλος παραθέτω λόγια του Sam Gensaw στο Yale University:
«Οι πρόγονοί μας πάλεψαν εν μέσω γενοκτονίας και ψυχοσωματικών τραυμάτων. Όχι μόνο κατάφεραν να επιβιώσουν, αλλά μεταλαμπάδευσαν γνώση η οποία χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται σε πληθώρα πολιτισμών σήμερα. Αυτή η γνώση είναι προσβάσιμη και εφαρμόσιμη άνευ καταγωγής, κουλτούρας, τοποθεσίας στην Γη. Η Βιομηχανική επανάσταση τελείωσε. Τώρα, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε, εάν θέλουμε να συνεχίσουμε την ζωή στην Γη, ήρθε η ώρα να συμμετέχουμε σε μια Επανάσταση Αποκατάστασης. Οποιοσδήποτε και εάν είσαι, ότι και να κάνεις, απλά βάλε το χρονόμετρο να μετράει και δούλεψε με όποιον τρόπο γίνεται προς έναν σκοπό».
Δείτε το trailer του ντοκιμαντέρ Gather:
Ίσως να διαφωνούμε με τον Sam σχετικά με το τέλος της Βιομηχανικής Επανάστασης, αλλά θεωρώ καταλαβαίνουμε τι επιθυμεί να μεταλαμπαδεύσει με τα παραπάνω λόγια.
