Μ ε τις ανεξερεύνητες περιοχές του πλανήτη να έχουν περίπου εξαλειφθεί, τι να μένει άραγε σε όσους έχουν ακόμα διάθεση για μια βουτιά στο γεωγραφικό άγνωστο; Η απάντηση μόνο εύκολη δεν είναι, καθώς οι αχαρτογράφητες περιοχές αποτελούν πλέον κουκκίδες στον παγκόσμιο Άτλαντα.
Γράφει ο Mιχάλης Στύλλας (The North Face explorer)
Από την έρευνα των παγετώνων στον Όλυμπο και από τον Όλυμπο, για άλλη μία φορά, γύρα στα βουνά του κόσμου (Photo © Mike Styllas)
Στα πλέον γνωστά βουνά και ωκεανούς, όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν εκπλήξεις. Λες να είναι η εξερεύνηση των φυσικών και πνευματικών ορίων; Το τρέξιμο –και δη οι μεγάλοι σε μήκος και δυσκολία αγώνες σε βουνά και ερήμους– αναπληρώνουν σε ικανοποιητικό βαθμό κάτι τέτοιες ανησυχίες.
Λες να είναι η ζωή με μεγάλη έκθεση στο κενό, με ψυχολογικούς γολγοθάδες, με τυραννία του σώματος και του πνεύματος, με τα πολλά ups & downs, αλλά και με μπόλικο ρίσκο;
Λες να είναι η ζωή με μεγάλη έκθεση στο κενό, με ψυχολογικούς γολγοθάδες, με τυραννία του σώματος και του πνεύματος, με τα πολλά ups & downs, αλλά και με μπόλικο ρίσκο; Όλα τα έχει ο μπαχτσές, αλπινισμός σε απόμακρες κορυφές και καταβάσεις με σκι εκεί όπου παλαιότερα οι άλλοι κάνανε ραπέλ για να κατέβουν και η λίστα δε σταματάει εκεί.
Κάπου, κάποτε ψάχνοντας τα όρια. Πριν από 20 χρόνια στο Death Valley, οδεύοντας προς τον τερματισμό του Badwater, έχοντας «περάσει» στη άλλη πλευρά (Photo © Mike Styllas)
Βασικά, αυτές είναι κάποιες από τις πολυάριθμες επιλογές για να ικανοποιήσει κάποιος εσωτερικές του ανησυχίες και να περάσει στην «άλλη» πλευρά της ζωής και να «βγει» από το σώμα του έστω και για λίγο. Από ένα απλό τρέξιμο σε κάποιο κρυφό μονοπάτι μέχρι τα combo αναρρίχησης, extreme ski και base jump, τελικά υπάρχουν ουκ ολίγα σύγχρονα αντίδοτα στο βωμό της σύγχρονης «μη γεωγραφικής» εξερεύνησης και καλώς ή κακώς αυτά αυξάνονται και μεταλλάσσονται ποικιλοτρόπως.
Για κάποιους όλα αυτά –τα αντίδοτα– και όλοι αυτοί –οι τρελαμένοι– είναι οι κατακτητές του ανώφελου καθώς, εκτός από τον εγωισμό τους, δεν προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό στη σύγχρονη κοινωνία. Εάν και δε συμμερίζομαι την τελευταία άποψη, όλες οι απόψεις δεκτές, η εσωτερική ισορροπία το ζητούμενο, αλλά είναι βέβαιο ότι το άγνωστο θα συνεχίζει να συναρπάζει, να φοβίζει και σίγουρα να έλκει τον άνθρωπο… Είναι μάλλον γραμμένο στο DNA του!
Στη βάση των απομονωμένων κορυφών του Ινδοκαύκασου (Hindu Kush), σε συνεχή αναζήτηση περιπέτειας στις κορυφές και εξερεύνησης των φυσικών και ψυχολογικών ορίων (Photo © Mike Styllas)
Η εξερεύνηση όμως έχει και αθέατες, αόρατες πλευρές τις οποίες έχω αρχίσει να βλέπω ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Με τον ίδιο τρόπο που οι Sir Ernest Shackleton, Fridtjoft Nansen και πολλοί άλλοι να πήγαν να εξερευνήσουν τους γεωγραφικούς πόλους της Γης, και οι Erik Shipton, Bill Tilman, Mallory και Irvine μαζί με πλήθος άλλων εξερευνητών έβαλαν πλώρη για τον Τρίτο Πόλο, τα Ιμαλάια, έτσι και oι James Watson and Francis Crick περιηγήθηκαν στα άδυτα της γενετικής και της μικροβιολογίας και χαρτογράφησαν επιτυχώς τη δομή του ανθρώπινου DNΑ. Η τελευταία αυτή ανακάλυψη έγινε την ίδια χρονιά που ο Sherpa Norgay Tenzing παρέα με τον Sir Edmund Hillary θα περπατούσαν στο ζενίθ της Γήινης Λιθόσφαιρας, την κορυφή του Έβερεστ. Από εκείνα τα χρόνια μέχρι και σήμερα, η τεχνολογική έκρηξη έκανε τους Βόρειο και Νότιο Πόλο, αλλά και την κορυφή του Έβερεστ πολυσύχναστα μέρη, ενώ η γενετική έρευνα έχει φτάσει να αναλύει τα κύτταρα των βακτηρίων.
Ανθρώπινη παρουσία στον παγετώνα Age glacier της περιοχής Milford Sound των Νότιων Άλπεων (Southern Alps) της Νέας Ζηλανδίας. Εκτός από τα βακτήρια και τα βρύα, δεν υπάρχει και πολλή ζωή σε τέτοια αφιλόξενα μέρη (Photo © Mike Styllas)
Το όνειρο της επιστημονικής έρευνας αιχμής σε απίθανα και απόμακρα μέρη του κόσμου, όπως δείχνουν με ωραίο τρόπο τα ντοκιμαντέρ του National Geographic και του BBC, φάνταζε τα τελευταία χρόνια ένα πολύ ελκυστικό project. Μικρά βήματα, σαν αυτά που κάνει ο αναρριχητής για να περάσει ένα δύσκολο σημείο μιας μεγάλης διαδρομής, γίνονταν προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά τίποτα δεν προμήνυε το τσουνάμι που με χτύπησε μόλις πριν διαβώ το κατώφλι της πατρότητας. «Δεν μπορείς να ορίσεις τα όριά σου, αν δε τα ξεπεράσεις», μου είπε κάποτε ο βετεράνος αθλητής John Stamstad πριν την εκκίνηση του Iditasport στην παγωμένη Αλάσκα το Γενάρη του 2001, και η πολυειπωμένη πλέον ατάκα μού καρφώθηκε δια παντός στο κεφάλι.
«Ψάχνουμε για έναν γεωλόγο ορειβάτη με μεγάλη εμπειρία από ορειβατικές αποστολές, που αποδεδειγμένα να κατέχει την ικανότητα να οδηγήσει με ασφάλεια μικρές ομάδες σε απόμακρες οροσειρές του πλανήτη Γη», έγραφε η αγγελία – ανακοίνωση του Ομοσπονδιακού Πολυτεχνείου της Λωζάνης. Δεν πίστευα στα μάτια μου. «Δεν μπορείς να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου εάν δε τα κυνηγήσεις» μου είπε η αγαπημένη μου σύντροφος Anne, κλειδώνοντας τη φλογερή τριλογία και όντας στον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης με έσπρωξε να πατήσω τα κατάλληλα πλήκτρα και να υποβάλλω την αίτηση, γνωρίζοντας τι θα σήμαινε αυτό σε περίπτωση που έπιαναν τόπο οι κρυφές μου ευχές.
Το υγρό και κρύο δωμάτιο που τελικά δε θες να κάτσεις ούτε λεπτό. Πόσο μάλλον μετά από κάποιο étape ενός αγώνα ultra. Κι όμως, κάποιοι πιο ζόρικοι από μας, ζούνε σε αυτά τα παγωμένα και θολά νερά και μάλλον το απολαμβάνουν. Μήπως ξέρουν κάτι παραπάνω από εμάς; (Photo © Matteo Tolosano)
Η συγκεκριμένη ευχή τελικά βγήκε! Μόλις χώνεψα τη Magna Carta του επιστημονικού project Vanishing Glaciers (βάλε τώρα στη σειρά Νέα Ζηλανδία, Γροιλανδία, Καύκασος, Άνδεις – Εκουαντόρ, Ιμαλάια, Παμίρ, Κιλιμάντζαρο – Ουγκάντα, Πυρηναία, Νέα Γουινέα, Καναδάς, Αλάσκα, Καμτσάτκα και Ανταρκτική) κατάλαβα την επιστημονική και ορειβατική Οδύσσεια στην οποία μπάρκαρα.
Ορειβατικές αποστολές σε απόμακρες οροσειρές σε μια γενική επιστημονική προσπάθεια να μάθουμε τι είδους μικροοργανισμοί και κυρίως βακτήρια ζούνε μέσα στους παγετώνες των βουνών, εκ των οποίων αρκετοί τελούν υπό εξαφάνιση λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Μέχρι πρότινος, είχα την τύχη να βλέπω τον κόσμο από τις παγωμένες κορυφές των Άλπεων, των Άνδεων και των Ιμαλαΐων, τώρα μέλει να μάθω και τι κρύβεται κάτω από τους όχι-και-τόσο-αιώνιους πάγους αυτών των κορυφών. Ποιοι ζούνε εκεί και γιατί. Πολυδάπανες επιστημονικές μέθοδοι που αποφέρουν μία άλλη προσέγγιση της εξερεύνησης, μέσω της χαρτογράφησης του DNA των βακτηρίων που ζούνε στα παγωμένα και θολά νερά των παγετώνων στις μεγαλύτερες οροσειρές της Γης.
Μετά αναρωτιέμαι…
Ποιος από εμάς θα ήθελε να ζήσει σε ένα σκιερό, κρύο και γεμάτο υγρασία δωμάτιο;
Πώς να σιτίζεται κάποιος σε ένα τέτοιο μοχθηρό μέρος; Το φαγητό, που δεν περισσεύει κιόλας, τελικά έρχεται όταν το νερό γλείφει τους τοίχους του δωματίου και διαβρώνει τα δομικά υλικά του περιβάλλοντος χώρου, προσφέροντάς τα για φαγητό στους ήρωές μας.
Πώς να είναι άραγε αυτό το κρύο και άγευστο φαγητό που τους προσφέρεται καθημερινά;
Πόσο καιρό μπορεί αυτοί οι τύποι να ζούνε σε τέτοιες χαλεπές συνθήκες, 10, 20, 100, 1000 ή εκατομμύρια χρόνια;
Και πόσο μαζόχες, προσαρμοστικοί ή έξυπνοι μπορεί να είναι οι εν λόγω μικροοργανισμοί και βακτήρια για να γουστάρουν τους παγετώνες, τα θολά νερά και το κρύο;
Δες το και αλλιώς. Τρέχεις τον αγώνα της ζωής σου στα Ιμαλάια, που έχει πολλά étapes. Τερματίζεις σ’ ένα από αυτά και είσαι πεινασμένος, διψασμένος και ατελείωτα κουρασμένος. Στον τερματισμό, σου προσφέρουν ένα ξερό, κρύο και ανάλατο γεύμα με λιγοστό νερό και σε βάζουν να κοιμηθείς σε ένα γεμάτο υγρασία δωμάτιο, μέσα σε έναν υπνόσακο που είναι για την παραλία. Την επομένη μέρα πρέπει να ξανακάνεις το επόμενο étape του αγώνα και να φας, να πιεις και να κοιμηθείς σ’ ένα ίδιο μέρος περιμένοντας μετά από αρκετές ημέρες τον ήλιο να στεγνώσει λίγο τα πράγματα… Θα σου άρεσε;
Μήπως αυτοί οι τύποι τους οποίους δε βλέπουμε, αλλά με τους οποίους συναντιόμαστε εκεί όπου τελειώνουν οι παγετώνες, τους συλλαμβάνουμε και τους σκοτώνουμε απευθείας μέσα σε υγρό άζωτο για να διατηρήσουμε το DNA τους, είναι τόσο σκληροί ή μήπως ξέρουν κάτι παραπάνω από εμάς;
Μήπως έχουν κάποια μυστικά από τα οποία μπορούμε να μάθουμε και εμείς κάτι λίγο για να επιβιώσουμε σε πιο extreme συνθήκες;
Πόσο πιθανό να είναι, τα ίδια μυστικά να έχουν κάνει τους ίδιους να επιβιώσουν και σε άλλους πλανήτες στο κοντινό ή μακρινό μας παρελθόν;
Και εάν σας έλεγα ότι, με ένα χαπάκι, θα μπορούσατε ν’ αφομοιώσετε τα μυστικά τους, θα δοκιμάζατε να κάνετε έναν Trans Himalayan race για 2500km, για να σπρώξετε κι άλλο τα όριά σας;
Φυσικά δεν μπορώ να πω τίποτα ακόμα, αλλά σίγουρα μετά από την επιστημονική Οδύσσεια στην οποία ήδη ταξιδεύω (Ραψωδίες 2 & 3 – αποστολές σε Γροιλανδία και Καύκασο), μάλλον μαζί με ολόκληρη την επιστημονική μας ομάδα, θα έχουμε σιγά-σιγά κάποιες απαντήσεις, εν ευθέτω χρόνω.
Έχοντας προσωπικά απολαύσει αρκετές φορές τη στιγμή της ολοκλήρωσης κάποιου δύσκολου αγώνα τρεξίματος, μιας μεγάλης ορειβατικής ή αναρριχητικής διαδρομής ή μιας κατάβασης με σκι σε μια απαιτητική πλαγιά, θαρρώ πλέον πως υπάρχει και αυτός ο μικρόκοσμος ο οποίος είναι σκληρός, προσαρμοστικός και ολιγαρκής και η εξερεύνηση του οποίου σε χίλιες και κάτι ημέρες, ίσως να μου μάθει ακόμη κάποια μυστικά για τα όρια της ζωής!
