Α ν αναζητήσει κανείς στο διαδίκτυο άρθρα σχετικά με την απώλεια, την αύξηση, τις μεταβολές, οτιδήποτε σχετίζεται – άμεσα ή έμμεσα – με το βάρος, σίγουρα θα βρει έναν μεγάλο αριθμό αποτελεσμάτων. Οι αυξομειώσεις του βάρους απασχολούν. Μας βάζουν σε σκέψεις, μάς προτρέπουν σε δράση, αλλαγή, κινήσεις προς την επίτευξη του στόχου που ο καθένας έχει θέσει για τον εαυτό του.
Το βάρος, όμως, σχετίζεται και με άλλες συνθήκες της ζωής μας. Πιο σημαντικές. Αν ρωτήσεις ειδικούς επιστήμονες, θα σου επισημάνουν – ύστερα από ενδελεχή έρευνα – ότι ορισμένοι τετράποδοι φίλοι μας, όταν μείωσαν την ημερήσια πρόληψη θερμίδων σε ποσοστό ανάμεσα στο 30 με 40%, είδαν το προσδόκιμο ζωής τους να αυξάνεται. Να ζουν, δηλαδή, περισσότερο σε σύγκριση με εκείνους τους οργανισμούς που εξακολουθούσαν να καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού.
Ήταν το 1930, όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά αυτό το φαινόμενο, ενώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων 90 χρόνων έχει εφαρμοστεί σε είδη που κυμαίνονται από σκουλήκια έως πιθήκους. Οι επακόλουθες μελέτες διαπίστωσαν επίσης ότι πολλά από τα ζώα με μειωμένη πρόσληψη φαγητού είχαν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο και άλλες χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση.
Αμέσως μετά τις επιτυχημένες δοκιμές σε ζώα, οι επιστήμονες προχώρησαν στους ανθρώπους σε μία προσπάθειά τους να ανατρέψουν δυσμενείς συνθήκες διατροφής και να ανοίξουν ίσως τον δρόμο σε μία ζωή με μεγαλύτερη διάρκεια και ουσιαστική ποιότητα. Τα αποτελέσματα, ακόμη, είναι περιορισμένα. Και αυτό, διότι, αν και τα δείγματα συγκλίνουν προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται περισσότερος χρόνος για επισταμένη μελέτη.
Πώς θα μπορούσε η μείωση θερμίδων να οδηγήσει σε μακροζωία;
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακριβώς γιατί το να τρώει κανείς λιγότερες θερμίδες θα έκανε ένα ζώο ή ένα άτομο να ζήσει περισσότερο, αλλά πολλές υποθέσεις γνωρίζουν εξελικτικό πρόσημο. Στην άγρια φύση, τα ζώα βιώνουν περιόδους γαστρονομικού πλουραλισμού και πείνας, όπως έκαναν και οι ανθρώπινοι πρόγονοί μας. Ως εκ τούτου, η βιολογία τους (και πιθανώς και η δική μας) εξελίχθηκε ώστε να επιβιώνει και να ευδοκιμεί όχι μόνο σε περιόδους αφθονίας, αλλά και σε περιόδους στέρησης.
Μια θεωρία είναι ότι, σε κυτταρικό επίπεδο, ο περιορισμός των θερμίδων κάνει τα ζώα πιο ανθεκτικά στους φυσικούς στρεσογόνους παράγοντες. Για παράδειγμα, τα ποντίκια με περιορισμένες θερμίδες έχουν μεγαλύτερη αντοχή στις τοξίνες και αναρρώνουν ταχύτερα από τραυματισμούς, δήλωσε ο James Nelson, καθηγητής κυτταρικής και ολοκληρωμένης φυσιολογίας στο Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Σαν Αντόνιο.
Μια άλλη εξήγηση αφορά το γεγονός ότι, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα, η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Είναι πιθανό ότι “όσο λιγότερα πρέπει να βάλεις το σώμα σου να μεταβολίσει, τόσο περισσότερο μπορεί να ζήσει“, δήλωσε ο Dr. Kim Hoffman, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Duke, ο οποίος έχει μελετήσει τον περιορισμό των θερμίδων σε ανθρώπους.
Η μείωση θερμίδων εξαναγκάζει επίσης το σώμα να βασίζεται σε άλλες πηγές καυσίμων εκτός από τη γλυκόζη, κάτι που οι ειδικοί της γήρανσης θεωρούν ότι είναι ευεργετικό για τη μεταβολική υγεία και, εν τέλει, για τη μακροζωία. Αρκετοί ερευνητές επεσήμαναν μια διαδικασία γνωστή ως αυτοφαγία, κατά την οποία το σώμα καταναλώνει τα δυσλειτουργικά τμήματα των κυττάρων σε μία απέλπιδα προσπάθεια του να βρει ενέργεια. Αυτό βοηθά τα κύτταρα να λειτουργούν καλύτερα και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι “ένας από τους κύριους λόγους που οι δίαιτες με περιορισμένες θερμίδες κάνουν τα ποντίκια να ζουν περισσότερο είναι επειδή τα ζώα δεν αρρωσταίνουν τόσο νωρίς, αν δεν αρρωσταίνουν καθόλου“, δηλώνει ο Dr. Richard Miller, καθηγητής παθολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan.
Παρόλα αυτά, η μελέτη στους ανθρώπους κινείται ακόμη σε πρωταρχικά επίπεδα με τους ειδικούς να επισημαίνουν ότι ο κάθε οργανισμός έχει διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις από τη διατροφή του. Είναι δύσκολο να απαντηθεί οριστικά αν η διαλείπουσα νηστεία, ο περιορισμός των θερμίδων ή ένας συνδυασμός των δύο θα μπορούσε να οδηγήσει τους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερο.
“Δεν νομίζω ότι έχουμε αποδείξεις ότι παρατείνει τη διάρκεια ζωής στον άνθρωπο“, δήλωσε ο Dr. Nelson. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει, πρόσθεσε, απλώς ότι τα στοιχεία είναι “πολύ δύσκολο να βρεθούν, επειδή χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να πάρουμε αυτά τα δεδομένα”.
